Temel Kavramlar: Çekirdek ve Risk Temelli Aşılar

Çekirdek Aşılar

• Karma aşı: Panleukopeni (parvo), herpesvirus ve calicivirusa karşı korur. Yavrularda birincil seri 3–4 hafta arayla yapılır.

• Kuduz: Yasal olarak zorunludur; ilk doz, yavru aşı serisi tamamlandıktan sonra uygulanır. Tekrarlama aralığı ürün ve mevzuata bağlıdır.

Risk Temelli Aşılar

• Feline Lösemi Virüsü (FeLV): Özellikle dışarı çıkan, çok kedili evlerde yaşayan veya test durumu belirsiz kedilerde önerilir. Yavrularda iki doz olarak uygulanır.

Yavru Kediler İçin Örnek Aşı Takvimi (6–16. Hafta)

• 6–8. hafta: İç ve dış parazit uygulamaları başlatılır.

• 8–10. hafta: Karma aşı 1. doz; kısa muayene ve vücut ısısı kontrolü yapılır.

• 9–11. hafta: FeLV 1. doz, risk varsa. Test ve izolasyon gerekebilir.

• 10–12. hafta: Karma aşı 2. doz (rapel).

• 11–13. hafta: FeLV 2. doz (rapel), risk varsa.

• 12–14. hafta: Kuduz 1. doz; yasal gereklilikler nedeniyle düzenli tekrar planlanır.

• 1 yıl sonra: Yıllık rapeller ve muayene; bazı aşılar daha seyrek tekrar edilebilir.

  
  

Yetişkin veya Aşı Geçmişi Bilinmeyen Kediler

• Karma aşı: 2 doz, 3–4 hafta arayla.

• Kuduz aşısı: 1 doz.

• FeLV: Risk varsa 2 doz, 3–4 hafta arayla.

• Çok kedili evlere yeni kedi alınacaksa önce test ve izolasyon önerilir.

  
  

FeLV / FIV Testleri ve Doğru Zamanlama

• Yeni kedi eve gelmeden önce FeLV/FIV testi önerilir.

• Maruziyet çok yeni ise yanlış negatif/pozitif sonuç olasılığı vardır; doğrulama için 12–16 hafta sonra test gerekebilir.

• FIV testi antikor tabanlıdır; ısırık maruziyeti sonrası uygun pencere beklenmelidir.

• Anneden gelen antikorlar erken dönemde yanlış pozitif sonuç verebilir; zamanlama ve doğrulayıcı test önemlidir.

  
  

Parazit Kontrolü ve Yıllık Sağlık Taraması

• Parazit programı: Yavrularda 6–8. haftadan itibaren başlar, veterinerin belirlediği aralıklarla sürdürülür.

• Yıllık check-up: En az yılda bir kapsamlı muayene; yaşlı veya kronik hastalığı olan kedilerde daha sık tarama önerilir.

• Kontrol içerikleri: Fizik muayene, kilo ve vücut kondisyonu, ağız-diş kontrolü, gerekirse kan/idrarlı testler, parazit ve aşı planının güncellenmesi.

  
  

Kısırlaştırma ve Aşı İlişkisi

• Zamanlama: 4–6 ay ve üzeri güvenli kabul edilir; dişilerde ilk kızgınlıktan önce yapılması bazı riskleri azaltır.

• Erkeklerde: Ergenlik 6–12 ay arası, klinik muayene ve uygun kiloya göre planlanır.

• Aşı ilişkisi: Ameliyat öncesi aşıların tamamlanması hedeflenir; ameliyat sonrası kısa süreli davranış/değişiklikler normaldir

  
  

  Randevu Öncesi / Sonrası Hazırlık

• Öncesi: Güncel sağlık durumu, beslenme ve ilaç/takviyeler veterinerle paylaşılmalı; taze dışkı/idrar örneği alınabilir.

• Sonrası: 24–48 saat hafif halsizlik, iştah azalması veya enjeksiyon yerinde hassasiyet normaldir. Acil belirtiler: Dil-yüz şişliği, nefes darlığı, baygınlık, yaygın kusma/ishal.

• Yoğun egzersiz ve banyo gibi stresörlerden kaçınılmalı; su erişimi sağlanmalıdır.

  
  

SSS – Sıkça Sorulan Sorular

S1: Yavru kedi aşılarına tam olarak ne zaman başlamalıyım?

C1:  İç/dış parazit uygulamaları genellikle 6–8. haftada başlar; karma aşı 8–10. hafta, FeLV (risk varsa) 9–11. hafta, rapelleri 3–4 hafta arayla; kuduz 12–14. haftada planlanır.

S2: Kuduz aşısını her yıl mı yaptırmalıyım?

C2:  Ülkemizde kuduz aşısı yasal olarak zorunludur ve düzenli tekrar beklenir; uygulama sıklığı yerel mevzuat ve ürün etiketine göre değişebilir.

S3: Aşı geçmişi bilinmeyen yetişkin bir kediyi nasıl aşılatırım?

C3: Karma aşı 2 doz 3–4 hafta arayla; kuduz bir doz; FeLV (risk varsa) 2 doz 3–4 hafta arayla uygulanır.

S4: FeLV aşısı her kediye şart mı?

C4:  Hayır. Dışarı çıkan, çok kedili evlerde yaşayan veya maruziyet riski taşıyan kedilerde önerilir; test ve risk değerlendirmesiyle karar verilir.

S5: Yeni sahiplendiğim kedide testleri ne zaman yapmalıyım?

C5: Eve getirmeden önce FeLV/FIV testi önerilir; yakın zamanda maruziyet şüphesi varsa 12–16 hafta sonra tekrar test planlanır.

S6: Kısırlaştırmayı aşılar bitmeden yapabilir miyim?

C6: Klinik değerlendirme ve operasyon önceliğine göre planlanır; yaygın uygulama 4–6 ay ve üzeridir, ancak hekim mevcut sağlık durumuna göre en güvenli zamanı belirler.

S7: Yıllık sağlık kontrolünde neler yapılır?

C7: Fizik muayene, vücut kondisyonu, ağız‑diş kontrolü, gerekirse kan‑idrar analizleri ve parazit/aşı takvimi güncellemesi; yaşlı/kronik hastalığı olanlarda daha sık tarama önerilebilir.