Türkiye’de Hayvan Haklarıyla İlgili Bilmeniz Gereken 8 Soru ve Cevap

Türkiye’de hayvan hakları konusunda bilmemiz, sorgulamamız ve denetlememiz gereken birtakım gerçekler var. Bu yazı, bazen alkışlayacağımız, bazen de kızacağımız bu gerçekler ve onlara karşı bizim yapabileceklerimiz ile alakalı; çünkü hepimiz hayvanları önemsiyoruz ve onlar için bir şeyler yapmak istiyoruz. Peki onların haklarını biliyor muyuz?

#Soru 1: Bir kişi, mahallenizdeki veya bakımını üstlendiğiniz bir hayvana zarar verdiğinde bunun yaptırımı nedir?

Cevap: Türkiye’de maalesef bir hayvana zarar vermek hala bir suç değil. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu‘na göre; hayvanların ölümüne, yaralanmasına, kalıcı olarak beden bütünlüğünün bozulmasına ruh sağlığının bozulmasına neden olan kişi para cezası ile cezalandırılır. Türkiye’de hayvanlara zarar vermek kabahatler kanununa girer ama kabahatler kanunu hayvanları korumaz.

#Soru 2: Bir kişi tarafından bakımı üstlenilen hayvanların bazı sebeplerden(!) dolayı terk edilmesine yasalar ne diyor?

Cevap: 5199 Sayılı Kanunun 5. maddesine göre; bakımını üstlendiğiniz ev ve süs hayvanları, kontrollü hayvanlardan, doğal yaşam ortamlarına tekrar uyum sağlayamayacak olanlar terk edilemez. Ancak, yeniden sahiplendirme yapılabilir ve hayvan bakım evlerine teslim edilebilir. Çocuğunuzu terk eder misiniz?

#Soru 3: Pet shoplarda hayvan ticareti yasal mıdır?

Cevap: 5199 sayılı kanunun 10. maddesine göre; satılırken hayvanların sağlık durumlarının iyi ve barındıkları yerin temiz olması zorunludur. İşin aslıysa öyle değil. Satılan hayvanlar her zaman sağlıklı durumda olmuyor, barındıkları yer de temiz değil ama bir dakika, zaten hayvanlar satılacak birer eşya değil!

#Soru 4: Apartmanda veya bahçede baktığınız hayvanları binada oturanlar istemiyor ve belediyeyi arayıp hayvanları toplattırmak ile tehdit ediliyorsunuz. Bakalım yasa bize ne söylüyor?

Cevap: Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde bakım evlerine götürülmesi zorunludur. Bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde müşahede yerlerinde tutulması sağlanır. (5199 sayılı kanun, 4.madde) Müşahede yerlerinde kısırlaştıran, aşılanan, rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır. Bazı kişiler belediyenin gelip bütün hayvanları “toplayıp” götüreceğini düşünüyor; fakat aslında bu işlemlerden sonra belediye hayvanları alındıkları yere bırakmak zorundadır. Dolayısıyla kedi ve köpeklerden rahatsız olan komşularınızın sizi belediyeyi aramakla tehdit etmesi aslında hiçbir işe yaramaz.

#Soru 5: Hayvan deneylerine yasalar nasıl bakıyor?

Cevap: Yine 5199 sayılı kanunun 9. maddesine göre; başka bir seçenek olmaması halinde, hayvanlar bilimsel çalışmalarda deney hayvanı olarak kullanılabilir. Aslında böyle seçenekler var;  denek hayvanlar yerine, bu bilimsel çalışmalar bitkiler üzerinde, laboratuvar ortamlarında ve  rızası alınabilecek insanlar üzerinde deneyler uygulanabilinir. Bu deneylerin yapılması hayvanların haklarını gözardı etmek manasına gelir, üstelik bahsettiğimiz alternatiflere göre de oldukça pahalıdır.

#Soru 6: Her ilde Hayvanları Koruma Kurulu bulunmaktadır. Peki bu kurulun görevleri nelerdir?

Cevap: 5199 sayılı kanunun 16.maddesine göre; Hayvanları Koruma Kurulu’nun görevleri; sorunları belirleyip onlara dair 10 veya 15 yıllık çözüm projeleri üretmek ve uygulanmalarını sağlamak, ilde kurulacak hayvan bakımevlerini desteklemek, hayvan sevgisi, korunması ve yaşatılması için faaliyetler düzenlemek görevlerinden bazılarıdır.

#Soru 7: Yerel Hayvan Koruma Görevlisi nedir? Nasıl Olunur?

Cevap: Özellikle kedi ve köpek gibi sahipsiz hayvanların kendi mekanlarında, bulundukları bölge ve mahallelerde yaşama sorumluluğunu üstlenen gönüllü kişilere yerel hayvan koruma gönüllüsü adı verilir. Yerel hayvan koruma gönüllüsü olmak için İl Çevre Orman Müdürlüğü’ne birkaç belge ile başvurmak gerekiyor. Başvurunuzun kabul edilmesi halinde 1 günlük bir eğitim programından geçtikten sonra siz de bir yerel hayvan koruma gönüllüsü olabilirsiniz.

#Soru 8: Sokak Hayvanlarının Su ve Yemek Kaplarını Atan, Zarar Veren Kişiler Hakkında Yasal Olarak Ne Yapabiliriz? Nereye Başvurabiliriz?

Cevap: Bu durumda yapabileceğiniz en iyi şey bulunduğunuz bölgede bir yerel hayvan koruma görevlisi varsa ona sorunu bildirmek olacaktır. Yerel hayvan koruma görevlilerinin bir kimlik kartı bulunur ve görev anında bu kartı göstererek kişilerle bu durumu konuşabilir, böylelikle hayvanları koruma görevini yerine getirmiş olur. Bir diğer seçenek ise, belediyenin Veteriner İşleri Müdürlüğü’ne başvurmak olabilir.

Hayvanları korumak için uğraşırken karşı karşıya kaldığımız sorunlara nasıl çözüm arayabileceğinize dair kısa bir rehber sunmak istedik…

Umarız ki; bu tür yasalarda bulunan ve pet shop, hayvan deneyleri gibi konularda hayvanlar için olumsuz durumlar yaratan maddeler tekrar düzenlenir ve hayvanlara zarar vermenin yaptırımı bir “kabahat” olarak değil, ciddi bir suç olarak değerlendirilir.