Yavru Köpek Eğitimi: İlk 3 Ayda Yapılması Gerekenler

Yavru köpeklerde 8–12 hafta arası “kritik sosyalleşme penceresi”dir. Hedef, kontrollü pozitif deneyimlerle dünyayı güvenli ve öngörülebilir kılmak; aynı zamanda tuvalet, yalnız kalma, ısırma kontrolü, temel komutlar ve günlük rutinleri oturtmaktır.

İçindekiler

● Başlamadan önce: Sağlık ve güvenlik

● İlk 72 saat: Adaptasyon planı

● 8–12 hafta: Sosyalleşme stratejisi

● Tuvalet eğitimi protokolü

● Kafes (crate) ve yalnız kalma toleransı

● Isırma kontrolü ve çiğneme yönetimi

● Temel komutlar ve eğitim planı

● Tasma, dış dünya ve gezinti

● Vücut elleme, veteriner/groomer hazırlığı

● Zenginleştirme, oyun ve zihinsel egzersiz

● Uyku, dinlenme ve günlük program

● Hata yönetimi ve ev düzeni

● Örnek gün planı

● SSS  Sık Sorulan Sorular

Başlamadan önce: Sağlık ve güvenlik

● Veteriner kontrolü: Aşı planı, iç/dış parazit koruması, genel muayene.

● Güvenli alanlar: Kafes ve/veya oyun parkı; yavruya “dinlenme ve sakıncalı şeylerden uzak durma” alanı sağlar.

● Yavru-proofing: Kablo, küçük parçalar, toksik bitkiler/gıdalar erişimden kaldırılmalı.

● Ekipman: Yumuşak yaka veya göğüs tasması, sabit kısa tasma (2–2,5 m), isim etiketi, hafif ödüller, çiğneme oyuncakları.

İlk 72 saat: Adaptasyon planı

● Rutin kur: Beslenme, tuvalet, oyun/uyku saatlerini belirginleştir.

● Beklentiyi düşür: Yeni ev, koku ve insanlar; öğrenme yerine “alışma” önceliklidir.

● Ortam haritası: Tüm evi değil 1–2 odayı aç; gözetimli keşif yap.

● İlk geceler: Kafesi yatağının yanına koy; daha hızlı sakinleşir. Geceleri kısa tuvalet çıkışlarına hazır ol.

8–12 hafta: Sosyalleşme stratejisi

● Altın kural: Kaliteli, kontrollü ve pozitif deneyimler. “Ne kadar çok” değil “ne kadar iyi”.

● Hedef alanlar: ○ İnsan çeşitliliği: Yaş, beden, aksesuar (şapka, baston), farklı etnik görünümler.

○ Köpekler: Tam aşılı, dengeli yetişkinlerle kontrollü mini buluşmalar. Köpek parkından kaçın.

○ Yüzeyler ve ortamlar: Metal ızgara, farklı zeminler, merdiven, asansör, araba.

○ Sesler ve objeler: Elektrikli süpürge, kapı zili, trafik, motosiklet; sesleri düşük şiddetten başlat.

○ Taşımalar: Kucakta kısa dış dünya gezdirme (aşıları tamamlanana dek kirli zeminlerden kaçın).

● Dozlama

○ Günlük 3–5 yeni ve kısa pozitif maruziyet, her biri lezzetli ödülle eşlenir.

○ Korku belirtisi varsa mesafeyi artır, süreyi kısalt, başarıyı ödülle işaretle.

● Korku dönemlerine dikkat: 8–10 haftada olayları “korkutucu” etiketleme eğilimi artabilir; zorlamadan, yumuşak ilerle. 

Tuvalet eğitimi protokolü

● Sıklık: Uyanır uyanmaz, yemek/oyun/uykudan sonra, her 30–60 dk ve yatmadan önce.

● Rutin:

○ Sabit tuvalet noktası ve ipucu kelime (ör. “Hadi işini yap”).

○ İşini bitirir bitirmez küçük kutlama ve ödül.

● Kaza yönetimi:

○ Enzimatik temizleyici kullan; cezalandırma yok.

○ Günlük kayıt tut; saatler ve sinyalleri (koklama, daire çizme) öğren.

● Bekleme süresi kuralı:

○ Ay sayısı + 1 saat yaklaşık üst sınırdır (3 aylık ≈ 3–4 saat). Gündüz beklentiyi düşük tut.

Kafes ve yalnız kalma toleransı

● Kafesin anlamı: Güvenli sığınak, tuvalet eğitimi destekçisi; asla “ceza” değil.

● Tanıtım:

○ Kapı açık, içine ödül/top/battaniye. Kendi kendine girip çıkmayı ödüllendir.

○ 10–30 sn kapı kapalı mini denemeler → 1–3 dk → 5–10 dk kademeli artır.

● Gece: İlk haftalar 1–2 tuvalet molası normaldir.

● Yalnız kalma:

○ Odadan 5–10 sn çık → dön ve ödül. Yavaşça 30 sn, 2 dk, 5 dk, 15 dk’ya kadar çıkar.

○ Video ile izle; sızlanma yükselirse zorlamadan geri basamakla. 

Isırma kontrolü ve çiğneme yönetimi

● Neden olur: Diş çıkarma, oyun dürtüsü, arousal.

● Yönetim:

○ Elleri değil “oyuncağı” ödüllendir: El yerine yumuşak çiğneme oyuncağı sun.

○ Aşırı ısırmada kısa “oyun mola”sı ve sakin dön.

○ Günlük 2–3 farklı güvenli çiğneme (rotasyon) sun.

○ Aşırı coşkuda 2–3 dk sakinleştirme alanına (kafes/oyun parkı) geçiş. 

Temel komutlar ve eğitim planı

● Seans uzunluğu: 2–5 dakika, günde 3–6 mini seans. Yüksek pekiştirme oranı.

● Öğretilecekler:

○ Adını sevme: İsmi → bakış → “aferin” + minik ödül.

○ Gel (geri çağırma): Çok kısa mesafelerden, %100 başarı odaklı.

○ Otur, yat: Kolay pozisyonlar, hareket ipuçlarıyla.

○ Hedefleme: Burunla el/hedefe dokunma; yönlendirme aracı olur.

○ Bırak/almayı bekle: Dürtü kontrolünün temeli.

○ Yere/mata git ve “kal”: 1–3 sn ile başlayıp kademeli uzat.

● İpucu: İşaretleyici kelime veya tıklayıcı kullan; doğru davranışı anında işaretle, sonra ödül ver.

Tasma, dış dünya ve gezinti

● Ekipman: Yumuşak göğüs tasması + sabit tasma.

● Ev içi pratik:

○ Tasma tak–çıkar desensitizasyonu: Tak → ödül, çıkar → ödül.

○ Yanında konforlu yürüme: 1–3 adım → ödül; adım sayısını kademeli artır.

● Dış mekân:

○ Aşı tamamlanana dek temiz, düşük riskli alanlar; kucakta kısa keşifler.

○ Eşik yönetimi: Durup sakin bakmayı, sonra ilerlemeyi ödüllendir. 

Vücut elleme, veteriner/groomer hazırlığı

● Günlük 2–3 dk “dokunma protokolü”:

○ Kulak, ağız, patiler, kuyruk, karın. Her dokunuş → ödül.

○ Tırnak makası/termometre/diş fırçasına karşı kademeli alıştırma.

● Taşıma/terazi/araba:

○ Kısa araba turları, klinik benzeri yüzeylere çıkma ve ödül.

Zenginleştirme, oyun ve zihinsel egzersiz

● Burun oyunları: Mama saklama, snuffle mat, koku izleme mini oyunları.

● Bulmaca kaplar: Kolaydan zora; hayal kırıklığı olmadan.

● Yapılandırılmış oyun: Getir–bırak; oyuncağı bırakmayı ayrı ödüllendir.

● Sosyal oyun: Kısa, kurallı ve molalı. Yorgunluk işaretlerini izle.

Uyku, dinlenme ve günlük program

● Uyku ihtiyacı: Günde 16–20 saat. Aşırı uyarılmış yavru, daha çok ısırır ve ağlar.

● Rutin örneği: Uyan–tuvalet–kahvaltı–oyun/eğitim–dinlenme–tuvalet–kısa sosyalleşme–dinlenme… Döngüyü koru.

● Beslenme: 8–12 haftada genelde günde 3 öğün. 

Hata yönetimi ve ev düzeni

● Gözetim hattı: Serbestken göz önünde; değilse kafes/oyun parkı.

● Önleyici yaklaşım: Yanlış davranışa fırsat verme; doğru davranışı yakala ve pekiştir.

● Cezadan kaçın: Korku/kaçınma yaratır; öğrenmeyi bozar.

Örnek gün planı

● 07:00 Uyan–tuvalet–kahvaltı

● 07:20 3 dk eğitim: isim–gel–otur

● 07:30 Serbest oyun–fırçalama–tuvalet

● 08:00 Kısa uyku

● 10:00 Tuvalet–2 dk tasma pratiği–burun oyunu

● 12:30 Öğle mama–tuvalet–mini sosyalleşme (yeni ses/zemin)

● 13:00 Uyku

● 16:00 Tuvalet–3 dk “bırak–bırakma” çalışması–oyun

● 18:30 Akşam mama–tuvalet

● 19:00 5 dk ev içi gevşek tasma–mata git–sakinlenme

● 21:30 Son tuvalet–uyku

SSS - Sık Sorulan Sorular

S1: Sosyalleşme için aşıları beklemeli miyim?

C: Hayır, tamamen beklemek kritik pencereyi kaçırabilir. Düşük riskli, kontrol edilen ve temiz ortamlarda, aşı programına paralel güvenli sosyalleşme yapılmalı. Bilinmeyen köpeklerle ve kirli zeminlerle temastan kaçının.

S2: Eğitim seansı ne kadar sürmeli?

C: 2–5 dakika idealdir; günde birkaç mini seans planlayın. Yavru köpekler kısa dikkat süresine sahiptir.

S3: Kafese ağlıyorsa ne yapmalıyım?

C: Bir anda uzun süre kapatmayın. Kısa, başarı garantili adımlarla ilerleyin; sakin anları ödüllendirin. Tuvalet ihtiyacını ve aşırı yorgunluğu kontrol edin.

S4: Geceleri kaç kere tuvalete çıkmalı?

C: İlk haftalarda 1–2 kez normaldir. Yatlar yatmaz ve sabah uyanır uyanmaz mutlaka çıkarın.

S5: Isırmayı nasıl azaltırım?

C: Aşırı ısırmada oyunu durdur, el yerine oyuncağa yönlendir. Yeterli uyku ve uygun çiğneme materyali sağla; aşırı uyarıldığında mola ver.

S6: Hangi komutlar öncelikli?

C: İsim–bakış, gel (geri çağırma), otur, bırak, bırak–al, mata git, temel tasma yanında yürüme.

S7: Ne kadar egzersiz gerekli?

C: Kısa ve sık “zihinsel + hafif fiziksel” bloklar uygundur. Aşırı egzersiz büyüme plakları için risk olabilir; kontrollü ve yaşa uygun tutun.

S8: Çocuklarla güvenli etkileşim için ipuçları?

C: Yavruya kaçış alanı verin, çocukları sakin temas ve oyuncakla yönlendirin. Yetişkin gözetimi olmadan bırakmayın.

S9: Tuvalet kazaları neden sürüyor?

C: Beklentiyi yüksek tutmuş olabilirsiniz. Süreyi sıklaştırın, uyanma/oyun/yemekten sonra mutlaka çıkarın, kazaları enzimatik temizleyin.

S10: Yavru sınıfı seçerken nelere bakmalı?

C: Pozitif pekiştirme odaklı, küçük grup, aşı kontrolü yapılan, temiz ve iyi yönetilen