Köpeklerde Aşı Takvimi ve Sağlık Kontrolleri

Köpeklerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için aşı takvimi, yavruluktan itibaren düzenli olarak takip edilmesi gereken kritik bir konudur. Bu takvim, köpeğinizin yaşına, genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre veteriner hekiminiz tarafından belirlenir.

İçindekiler

● Ne, ne zaman ve neden

● Temel kavramlar: Çekirdek ve çekirdek olmayan aşılar

● Yavru aşı takvimi: 0–16+ hafta

● Yetişkin ve tekrar dozları

● Risk temelli aşılar: Bordetella, Leptospira, Lyme, Köpek gribi

● Seroloji/titer: Ne zaman işe yarar, ne zaman yetmez

● Sağlık kontrolleri ve taramalar: Yaşam evresine göre

● Düzenli Kontrol Konuları

● Yıllık plan örneği

● SSS - Sıkça Sorulan Sorular

Ne, ne zaman ve neden

● Amaç, tüm köpekleri çekirdek aşılara eriştirmek ve yaşam tarzına göre risk temelli aşıları planlamaktır. Çekirdek aşılar distemper, adenovirus‑2, parvovirüs ve hukuki gerekliliklere göre kuduzdur.

● Yavru köpekler 6–8 haftadan başlayıp 3–4 haftada bir, en az 16 haftaya kadar çekirdek aşı serisini tamamlamalı; 1 yıl sonra rapel yapılır ve çoğu çekirdek aşı 3 yılda bir tekrarlanır, kuduz ise mevzuat ve ürün etiketine göre planlanır.

● Çekirdek olmayan aşılar köpeğin maruz kalma riskine göre veteriner tarafından önerilir; örneğin Bordetella, Leptospira, Lyme ve köpek gribi belirli yaşam tarzlarında önem kazanır.

Temel kavramlar: Çekirdek ve çekirdek olmayan aşılar

● Çekirdek aşılar: Tüm köpekler için önerilir, ağır ve yaygın hastalıklara karşı korur. Distemper, adenovirus‑2, parvovirüs ve yerel yasal zorunluluğa göre kuduz çekirdek kapsamındadır.

● Çekirdek olmayan aşılar: Maruziyet riskine göre değerlendirilir. Karar için yaşam tarzı hesaplayıcıları ve kılavuz tabloları kullanılabilir.

Yavru aşı takvimi: 0–16+ hafta

● Başlangıç: 6–8 haftada ilk çekirdek aşı dozu, ardından her 3–4 haftada bir tekrarlayarak en az 16 haftaya kadar sürdürülür. Bu yaklaşım, maternal antikorların engelleyici etkisini aşmak ve yeterli bağışıklık geliştirmek içindir.

●Kuduz: Yerel mevzuatın izin verdiği yaşta genellikle 12–16 haftalarda uygulanır; rapel ve aralıklar yasa ve ürün etiketine göre değişir.

● Geç kalan yavrular: 16 haftadan sonra aşılanmaya başlayanlarda farklı, kısaltılmış protokoller uygulanabilir; ayrıntılı şema AAHA tablolarındadır. 

Yetişkin Köpeklerde Aşılama ve Tekrar Dozları

Yıllık Tekrar Dozu 

• Yavru aşılama serisi tamamlandıktan 12 ay sonra temel (çekirdek) aşıların tekrarı uygulanır.

Uzun Dönem Protokol

• Canlı atenüe çekirdek aşılar için bağışıklık çoğu bireyde en az 3 yıl sürer.

• Bu nedenle, 1 yıllık rapelden sonra çekirdek aşılar genellikle 3 yılda bir tekrar edilir.

• Gereken durumlarda serolojik test ile bağışıklık seviyesi ölçülebilir.

• Kuduz aşısı, yasal mevzuata göre uygulanır (ülke ve bölgeye göre değişir).

Aşı Geçmişi Bilinmeyen Yetişkinler

• Daha önce aşılanma durumu bilinmiyorsa, üretici veya uluslararası kılavuz protokolüne göre başlangıç serisi yeniden uygulanır.

• Tipik yaklaşım:

  • 2 doz çekirdek aşı, 3–4 hafta arayla.

  • Kuduz aşısı (yasal çerçevede) en az 1 doz.

  • Gerekli ise ek aşılar (kenelere karşı vb.) risk analizine göre planlanır.

    
    

    
    

    Köpeklerde Risk Temelli Aşılar

    Bazı aşılar her köpek için zorunlu değildir. Köpeğin yaşadığı ortam, yaşam tarzı ve karşılaşabileceği hastalık riskine göre yapılır.

    
    

    Bordetella (Kulübe Öksürüğü Aşısı)

    • Kimler için? Barınakta kalan, pansiyona giden, köpek eğitimi alan veya sık sık başka köpeklerle temas edenler.

    • Nasıl uygulanır? Aşı damla, sprey ya da iğne şeklinde olabilir.

    • Ne sıklıkla? Genelde yılda bir tekrar edilir.

    
    

    Leptospiroz Aşısı

    • Kimler için? Dere, gölet, sulak alan yakınında yaşayan, sık dışarı çıkan veya kemirgen teması olabilecek köpekler.

    • Nasıl uygulanır? Başlangıçta 2 doz yapılır, sonra yılda bir tekrarlanır.

    • Not: Bazı bölgelerde risk çok yüksekse daha sık tekrar edilebilir.

    
    

    Lyme Aşısı

    • Kimler için? Kene yoğunluğu yüksek bölgelerde yaşayan veya sık sık ormanlık, çalılık alanlara çıkan köpekler.

    • Nasıl uygulanır? İlk başta 2 doz yapılır, sonra yılda bir tekrar gerekir.

    • Not: Yine de en önemli korunma yöntemi kene önleyici ürünlerdir.

    
    

    Köpek Gribi Aşısı

    • Kimler için? Barınak, pansiyon, yarışma gibi kalabalık ortamlarda bulunan veya salgın görülen bölgelerde yaşayan köpekler.

    • Nasıl uygulanır? İlk başta 2 doz, sonrasında yılda bir tekrar yapılır.

      
      

      
      

      Bağışıklık Testi (Seroloji / Titer) Ne İşe Yarar?

      • Bazı durumlarda kan testiyle köpeğin aşıya gerçekten bağışıklık kazanıp kazanmadığı ölçülebilir.

      • Özellikle yavru aşıları bittikten sonra veya sağlık sorunları nedeniyle tekrar aşı yapılamayan köpeklerde faydalıdır.

      • Ancak unutmayın: Kuduz aşısında bu test resmi zorunluluğun yerine geçmez. Yasa ne diyorsa ona uyulur.

      
      

      Sağlık Kontrolleri ve Taramalar

      • Yılda en az bir kez kapsamlı veteriner kontrolü şarttır. Bazı köpekler için daha sık kontrol gerekebilir.

      • Köpeklerin ihtiyaçları yaşlarına göre değişir:

        • Yavru: Aşılar, parazit koruması, hızlı gelişim takibi.

        • Genç yetişkin: Enerji yüksek, davranış ve beslenme değerlendirmesi önemli.

        • Orta yaşlı: Kilo, diş sağlığı, organ fonksiyonları kontrol edilir.

        • Yaşlı: Daha sık sağlık taramaları (örneğin dışkı testleri yılda birkaç kez).

          
          

      Düzenli Kontrol Konuları

      • Parazit koruması: Yıllık dışkı testi, pire/kene riskine göre koruyucu ürünler.

      • Beslenme ve kilo: Her muayenede tartı ve beslenme planı.

      • Diş ve ağız sağlığı: Diş taşı ve diş eti sorunları için düzenli kontrol.

      • Ağrı kontrolü: Özellikle yaşlı köpeklerde eklem ve hareket değerlendirmesi.

        
        

      Yıllık Plan Örneği

      • İlkbahar: Genel kontrol, aşı ihtiyaçlarının gözden geçirilmesi, dışkı testi.

      • Yaz: Seyahat veya pansiyon öncesi Bordetella/Köpek Gribi aşıları.

      • Sonbahar: Kilo ve beslenme değerlendirmesi, diş-ağız kontrolü.

      • Kış: Yaşlı köpekler için ek testler, tarama planı güncellemesi.

        
        

        SSS - Sıkça Sorulan Sorular

        S1: Çekirdek aşılar hangileri ve neden herkese öneriliyor?

        C1: Distemper, adenovirus‑2, parvovirüs ve hukuken gerektiği yerlerde kuduz, ağır ve yaygın hastalıklara karşı temel koruma sağladığı için tüm köpeklere önerilir.

        
        

        S2: Yavru serisini kaç haftaya kadar sürdürmeliyim?

        C2: 6–8 haftada başlayıp 3–4 haftada bir, en az 16 haftaya kadar sürdürmek genel yaklaşımdır; 1 yıl sonra rapel yapılır.

        
        

        S3: Aşıların 3 yılda bir yapılması güvenli mi?

        C3: Canlı çekirdek aşılar için pek çok yetişkinde 3 yıllık aralıklar uygundur; ayrıntı ve istisnalar kılavuz tablolarında yer alır, kuduz ise mevzuata bağlıdır.

        
        

        S4: Titer testi yaptırırsam aşı yaptırmama gerek kalır mı?

        C4: Çekirdek aşılar sonrası bağışıklığı doğrulamak için yararlı olabilir; ancak kuduzda yasal aşı zorunluluğunun yerine geçmez.

        
        

        S5: Hangi risk temelli aşılar bana uygun?

        C5: Bordetella, Leptospira, Lyme ve köpek gribi gibi aşılar yaşam tarzına göre değerlendirilir; karar için yaşam tarzı hesaplayıcısı ve AAHA tabloları kullanılabilir.

        
        

        S6: Yılda kaç kez veterinere gitmeli?

        C6: En az yıllık muayene önerilir; bazı köpeklerde daha sık ziyaret daha uygundur. Yaşam evresine göre kişiselleştirme yapılmalıdır.

        
        

        S7:Yaşlı köpeğimde hangi taramalar önemli?

        C7: Senior rehberleri, dışkı parazit testleri için yılda 1–4 kez gibi aralıklar dâhil olmak üzere periyodik taramaları önerir; ek testler klinik risklere göre planlanır.