Uzay yarışının en merak edilen konularından biri, ilk uzay yolcularının kaderidir. Peki uzaya gönderilen ilk hayvan gerçekten geri döndü mü? Cevap, hangi "ilk"ten bahsettiğimize bağlı.

Uzaya Giden İlk Hayvan: Meyve Sinekleri (1947)

Birçok kişi Laika'yı bilir ama uzaya giden ilk hayvanlar aslında meyve sinekleriydi.

20 Şubat 1947'de ABD'den fırlatılan V2 roketiyle 109 km yüksekliğe çıkan meyve sinekleri, sağ salim Dünya'ya geri döndüler. Bu başarı, canlıların uzayda hayatta kalabileceğini kanıtladı.

Neden Meyve Sinekleri?

Bilim insanları kozmik ışınların canlılar üzerindeki etkilerini incelemek istiyordu. Meyve sineklerinin sağlıklı dönmesi, uzay radyasyonunun bu yükseklikte zararsız olduğunu gösterdi.

İlk Memeli: Albert II'nin Trajik Hikayesi

Haziran 1949'da Albert II adlı rhesus maymunu uzaya çıkan ilk memeli oldu. Yaklaşık 133 km yüksekliğe çıkan Albert, uzayda hayatta kaldı ancak paraşüt arızası nedeniyle Dünya'ya dönerken öldü.

Sağ Salim Geri Dönen İlk Köpekler

15 Ağustos 1951'de Tsygan ve Dezik adlı iki köpek, Sovyet R-1 roketiyle yörünge altı uzay uçuşu gerçekleştirdi. Her iki köpek de sağ salim Dünya'ya döndü.

Tsygan o kadar şanslıydı ki Sovyet fizikçi Anatoli Blagonravov tarafından sahiplenildi. Ne yazık ki Dezik, kısa süre sonra başka bir görevde hayatını kaybetti.

Laika: Geri Dönmeyen Kahraman

3 Kasım 1957'de Laika adlı sokak köpeği, Sputnik 2 ile Dünya yörüngesine çıkan ilk canlı oldu.

Laika'nın Trajik Kaderi

Sovyetler başlangıçta Laika'nın uzayda birkaç gün yaşadığını söyledi. Ancak 2002'de ortaya çıkan gerçek çok daha acıydı:

Laika, fırlatmadan 5-7 saat sonra aşırı sıcaklık ve stres nedeniyle öldü. Kapsüldeki ısı kontrol sistemi arızalanmış, sıcaklık 40 dereceyi geçmişti.

Sputnik 2, 14 Nisan 1958'e kadar Dünya'nın etrafında döndü ve atmosfere girerek yandı. Laika'nın geri dönüşü hiçbir zaman planlanmamıştı.

Belka ve Strelka: Gerçek Kahramanlar

19 Ağustos 1960'da tarih yazıldı. Belka ve Strelka adlı iki köpek Sputnik 5 ile uzaya fırlatıldı.

Bu görevde sadece köpekler yoktu:

• 1 tavşan
• 40 fare
• 2 sıçan
• Sinekler
• Bitkiler ve mantarlar

Tüm mürettebat 20 Ağustos 1960'da sağ salim geri döndü. Belka ve Strelka, Dünya yörüngesine çıkıp sağ dönen ilk hayvanlar olarak tarihe geçti.

Belka ve Strelka'nın Sonrası

Strelka daha sonra yavru doğurdu. Yavrulardan biri olan Pushinka, Sovyet lideri Kruşçev tarafından ABD First Lady Jacqueline Kennedy'ye hediye edildi. Pushinka Beyaz Saray'da yaşadı ve 4 yavru dünyaya getirdi.

Bugün Belka ve Strelka'nın cesetleri Moskova'daki Kozmonotlar Anıt Müzesi'nde sergileniyor.

Diğer Önemli Uzay Hayvanları

Felicette: İlk ve Tek Uzay Kedisi

18 Ekim 1963'te Paris sokaklarından alınan Felicette adlı kedi uzaya fırlatıldı. 15 dakikalık yolculukta beynine yerleştirilen elektrotlar sinirsel aktivitesini kaydetti. Paraşütle sağ salim döndü ancak araştırma için daha sonra ötenazi yapıldı.

İlginç detay: Aslında Felix adlı başka bir kedi gönderilecekti ama son dakikada kaçtı!

Ham: Amerikan Astro-Şempanze

Ham adlı şempanze, 31 Ocak 1961'de Mercury kapsülüyle uzaya çıktı. Görevinde başarılı olan Ham, 16 dakika 39 saniye uzayda kaldı ve sağ döndü. Onun başarısı, Alan Shepard'ın ilk Amerikan uzay uçuşunun yolunu açtı.

Kaplumbağalar: Ay'ı Dolaşan İlk Canlılar

15 Eylül 1968'de Sovyet uzay aracı Zond 5'te gönderilen iki kaplumbağa, Ay'ın etrafında dolaşıp Dünya'ya sağ dönen ilk canlılar oldu. 7 günlük yolculuktan sonra sapasağlam geri döndüler.

Sıkça Sorulan Sorular

S1: Uzaya gönderilen ilk hayvan hangisiydi?

C1: Uzaya gönderilen ilk hayvanlar 20 Şubat 1947'de V2 roketiyle fırlatılan meyve sinekleriydi. 109 km yüksekliğe çıkan bu sinekler sağ salim Dünya'ya geri döndüler. Çoğu kişi Laika'yı ilk uzay hayvanı sanır ama o aslında yörüngeye çıkan ilk hayvandı.

S2: Laika neden geri dönmedi?

C2: Laika'nın geri dönüşü hiçbir zaman planlanmadı çünkü 1957'deki teknoloji bunu mümkün kılmıyordu. Sovyetler, köpeğin oksijeni bittiğinde acısız bir şekilde öleceğini söyledi. Ancak 2002'de açıklanan gerçek şu: Laika fırlatmadan 5-7 saat sonra aşırı ısınma ve stres nedeniyle öldü. Kapsüldeki sıcaklık 40 dereceyi aşmıştı.

S3: Uzaydan sağ dönen ilk hayvan hangisiydi?

C3: Bu sorunun iki cevabı var. Uzaya çıkıp sağ dönen ilk hayvanlar 1947'deki meyve sinekleridir. Yörünge altı uçuştan sağ dönen ilk memeliler ise 1951'de fırlatılan Tsygan ve Dezik adlı köpeklerdir. Dünya yörüngesine çıkıp sağ dönen ilk hayvanlar ise 1960'ta uzaya giden Belka ve Strelka köpekleridir.

S4: Belka ve Strelka'ya ne oldu?

C4: Belka ve Strelka 19 Ağustos 1960'da uzaya çıktılar ve ertesi gün sağ salim geri döndüler. Strelka daha sonra yavru doğurdu ve yavrulardan biri ABD First Lady Jacqueline Kennedy'ye hediye edildi. Her iki köpek de doğal ömürlerini tamamladıktan sonra cesetleri korundu ve bugün Moskova'daki Kozmonotlar Anıt Müzesi'nde sergileniyorlar.

S5: Uzaya kaç tane hayvan gönderildi?

C5: 1950-1960 arasında sadece Sovyetler 57 köpek gönderdi. Toplamda yüzlerce hayvan uzaya çıktı: maymunlar, köpekler, kediler, kaplumbağalar, fareler, sıçanlar, tavşanlar, örümcekler, sinekler, balıklar, kurbağalar ve hatta tardigradlar. Günümüzde Uluslararası Uzay İstasyonu'nda hala çeşitli hayvan deneyleri yapılıyor.

Uzay Hayvanlarının Mirası

Bu hayvanlar sayesinde öğrendiklerimiz:

• Canlılar uzay radyasyonuna dayanabilir
• Yer çekimsiz ortamda yaşam mümkün
• Uzun süreli uzay yolculukları güvenli
• İnsanlar uzayda hayatta kalabilir

1961'de Yuri Gagarin'in başarılı uzay yolculuğu, bu hayvanların fedakarlığı sayesinde mümkün oldu.

Etik Tartışmalar

Laika'nın hikayesi dünya çapında tartışmalara yol açtı. Bugün hayvan deneyleri çok daha sıkı kurallara tabi ve hayvanların acı çekmemesi için önlemler alınıyor.

Moskova'da Laika'nın anısına 2008'de bir anıt dikildi. Anıt, uzay biliminin ilerlemesi için hayatını kaybeden tüm hayvanlara adanmış.