Evcil dostlarımızın sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmesi için aşılama, koruyucu hekimliğin en önemli ayaklarından biridir. Tıpkı insanlarda olduğu gibi, kedi ve köpeklerin de bağışıklık sistemlerini güçlendirmek ve ölümcül hastalıklara karşı koruma sağlamak için düzenli aşılanmaları gerekir. Peki hangi aşılar zorunludur? Ne zaman yapılmalıdır? Aşı takvimlerini kaçırırsak ne olur? Bu rehberde, yavru ve yetişkin kedi ve köpekler için aşı takvimlerini, aşı türlerini ve bilmeniz gereken her şeyi detaylı olarak bulacaksınız.

Neden Aşılama Bu Kadar Önemli?

Aşılar, hayvanların bağışıklık sistemini uyaran özel maddeler içerir. Vücuda zayıflatılmış veya öldürülmüş virüs/bakteri parçacıkları verilerek, bağışıklık sisteminin bu hastalıkları tanıması ve karşılaştığında hızlı tepki vermesi sağlanır.

Aşıların Faydaları:

Bireysel Koruma:

• Ölümcül hastalıklardan koruma
• Hastalık geçirilse bile hafif atlatma
• Kalıcı hasarların önlenmesi
• Tedavi maliyetlerinden tasarruf

Toplum Sağlığı:

• Salgınların önlenmesi
• Diğer hayvanlara bulaşma riskinin azaltılması
• İnsanlara geçebilecek hastalıklardan korunma (kuduz gibi)
• Sokak hayvanlarının korunması

KEDİ AŞI TAKVİMİ: Kapsamlı Rehber

Kedilerin aşı takvimi, yavru ve yetişkin dönemler olmak üzere iki aşamada planlanır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına göre, kedi aşıları zorunlu (core) ve zorunlu olmayan (non-core) aşılar olarak ikiye ayrılır.

YAVRU KEDİ AŞI TAKVİMİ (0-16 Hafta)

Yavru kediler doğduktan sonra yaklaşık 6-8 hafta boyunca anne sütündeki antikorlarla korunur. Bu süre sonunda bağışıklık azalmaya başlar ve aşılama başlamalıdır.

6-8 Hafta: İç ve Dış Parazit İlaçlaması

İlk aşamada aşı değil, parazit mücadelesi başlar. Yavru kedilerin bağışıklık sistemleri gelişmekte olduğundan iç parazitlere (bağırsak kurtları, Protozoa) karşı savunmasız kalabilirler.

Parazitler:

• İç parazitler: Bağırsak kurtları, Toxocara, Giardia
• Dış parazitler: Pire, kene, bit

Belirtiler: İshal, kusma, dışkıda kan, halsizlik, kilo kaybı, karnın şişmesi, tüy dökülmesi

Uygulama: Damla veya tablet şeklinde veteriner hekim tarafından verilir. İlk dozdan sonra 2-3 hafta sonra tekrar edilir.

8-10 Hafta: KARMA AŞI (1. Doz) - ZORUNLU

Kedilerde en önemli aşılardan biri olan karma aşı, üç yaygın viral hastalığa karşı koruma sağlar.

Karma Aşının İçeriği:

1. Feline Panleukopenia (FPV) - Kedi Gençlik Hastalığı

   • Beyaz kan hücrelerini yok eden ölümcül bir virüs
   • Belirtiler: Şiddetli kusma, kanlı ishal, yüksek ateş, halsizlik
   • Özellikle yavru kedilerde %90 ölüm oranı

2. Feline Herpesvirus (FHV-1) - Kedi Nezlesi

   • Üst solunum yolu enfeksiyonu
   • Belirtiler: Hapşırma, burun akıntısı, göz akıntısı, ateş, iştahsızlık
   • Kronikleşebilir

3. Feline Calicivirus (FCV) - Kedi Ağız Ülseri

   • Solunum sistemi ve ağız yaralarına neden olur
   • Belirtiler: Dilte ve damakta yaralar, hapşırma, pnömoni

Uygulama: Deri altına enjeksiyon, genellikle boyun veya bacak bölgesine

9-11 Hafta: LÖSEMÄ° AŞI (1. Doz) - ZORUNLU OLMAYAN AMA ÖNERİLİR

Kedi lösemi virüsü (FeLV), bağışıklık sistemini baskılayan ve kansere yol açabilen ciddi bir virüstür.

Kedi Lösemi Virüsü (FeLV):

• Tükürük, idrar, dışkı, anne sütü ile bulaşır
• Birlikte yaşayan kediler arasında yüksek bulaşma riski
• Belirtiler: Halsizlik, kilo kaybı, ateş, tekrarlayan enfeksiyonlar, anemi, tümörler

Kimler Risk Altında?

• Dışarı çıkan kediler
• Diğer kedilerle temas eden kediler
• Çok kedili evlerde yaşayanlar
• FeLV pozitif kedilerle temas edenler

ÖNEMLİ: Eğer kediniz hiç dışarı çıkmıyorsa ve başka kedilerle teması yoksa, veteriner hekim bu aşıyı gerekli görmeyebilir.

10-12 Hafta: KARMA AŞI (2. Doz - Tekrar) - ZORUNLU

Karma aşının ikinci dozu ilk dozdan 3 hafta sonra yapılır. Bu, tam koruma sağlamak için kritiktir. İki doz tamamlanmadan koruma tam değildir!

11-13 Hafta: LÖSEMÄ° AŞI (2. Doz - Tekrar)

Lösemi aşısının ikinci dozu ilk dozdan 3 hafta sonra yapılır.

12-14 Hafta: KUDUZ AŞI - ZORUNLU (Yasal)

Kuduz, hem hayvanlarda hem insanlarda %100 ölümcül olan bir virüstür. Türkiye'de kuduz aşısı yasal olarak zorunludur.

Kuduz Virüsü:

• Tükürük yoluyla bulaşır (ısırık, tırmalama)
• Sinir sistemini etkiler
• Belirtiler: Saldırganlık, felç, salyalama, su korkusu, ölüm
• Tedavisi yoktur

Yasal Durum:

• 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu gereği zorunlu
• Kuduz aşısı olmayan hayvanlar sokağa çıkarılamaz
• Aşısız hayvan bulundurmak yasal ceza gerektirir

Çip Takma: Kuduz aşısı ile birlikte mikroçip takılması da zorunludur.

YETİŞKİN KEDİ AŞI TAKVİMİ (1 Yaş ve Üzeri)

Kediler 1 yaşını doldurduktan sonra yetişkin kabul edilir. Yetişkin kedilerde aşılar, yavruluk döneminde oluşturulan bağışıklığı korumak için yıllık olarak tekrarlanır.

Her Yıl Yapılması Gereken Aşılar:

Karma Aşı (Yıllık):

• Her yıl bir kez tekrarlanır
• Panleukopenia, Herpes, Calicivirus'e karşı koruma

Kuduz Aşısı (Yıllık - Zorunlu):

• Her yıl bir kez zorunlu
• Bazı ülkelerde 3 yılda bir yeterli olsa da, Türkiye'de yıllık zorunlu

Lösemi Aşısı (Yıllık):

• Risk faktörlerine göre her yıl
• Dışarı çıkmayan kedilerde veteriner hekim değerlendirmesine göre

Her 2-3 Ayda Bir: Parazit İlaçlaması

Dışarı Çıkan Kediler: Ayda bir Sadece Evde Yaşayan Kediler: 2-3 ayda bir

KEDİLERDE DİĞER (NON-CORE) AŞILAR

Veteriner hekim değerlendirmesine göre yapılabilecek isteğe bağlı aşılar:

FIV Aşısı (Kedi AIDS'i):

• Feline Immunodeficiency Virus
• Özellikle sokak kedileri ve saldırgan ortamlarda risk
• Türkiye'de yaygın değil

Feline Bordetella Aşısı:

• Solunum yolu bakterisi
• Kedi pansiyonları, barınaklar için önerilir

Mantar Aşısı:

• Deri mantarlarına karşı
• Çok mantarlı bölgelerde veteriner önerisiyle

Chlamydia Aşısı:

• Göz enfeksiyonlarına neden olan bakteri
• Çok kedili ortamlarda önerilir

KÖPEK AŞI TAKVİMİ: Kapsamlı Rehber

Köpekler, sosyal yapıları gereği dış dünyayla daha fazla temas ettikleri için, kedilere göre daha geniş bir aşı programına ihtiyaç duyarlar.

YAVRU KÖPEK AŞI TAKVİMİ (6-16 Hafta)

Yavru köpekler 6-7 haftalıkken anne sütündeki antikorlar azalmaya başlar ve aşılama programı başlar.

6-8 Hafta: İç ve Dış Parazit İlaçlaması

Kedilerde olduğu gibi, ilk adım parazit kontrolüdür.

Köpeklerde Sık Görülen Parazitler:

• Bağırsak kurtları (Toxocara canis, Ancylostoma)
• Tenya
• Giardia
• Dış parazitler: Pire, kene, uyuz

Uygulama: Ağızdan damla/tablet veya dış parazitler için spot-on (boyuna damla). İlk uygulamadan 2 hafta sonra tekrarlanır.

6-8 Hafta: KARMA AŞI (1. Doz) - ZORUNLU

Köpek karma aşısı, 5-7 farklı hastalığa karşı koruma sağlayan kombine bir aşıdır.

Karma Aşının İçeriği (DHPPiL):

1. Distemper (CDV) - Köpek Gençlik Hastalığı

   • Ölümcül viral hastalık
   • Belirtiler: Yüksek ateş, hapşırma, göz-burun akıntısı, öksürük, kusma, ishal, nörolojik belirtiler (nöbetler, felç)
   • Özellikle yavru köpeklerde %80 ölüm oranı

2. Hepatitis (Adenovirus Tip-2)

   • Karaciğer ve böbrek hastalığı
   • Belirtiler: Ateş, karın ağrısı, sarılık, göz bulunması

3. Parvovirus (CPV-2)

   • En tehlikeli köpek hastalıklarından biri
   • Belirtiler: Kanlı ishal, kusma, dehidratasyon, hızlı kilo kaybı
   • Yavru köpeklerde %90 ölüm oranı
   • Çok bulaşıcı, çevrede aylarca yaşar

4. Parainfluenza (CpiV)

   • Kennel cough (köpek öksürüğü) etkeni
   • Belirtiler: Kuru, keskin öksürük, hapşırma

5. Leptospirosis (L. Canicola, L. Icterohaemorrhagiae)

   • Bakteriyel hastalık, böbrek ve karaciğeri etkiler
   • İnsanlara geçebilir (zoonoz)
   • Belirtiler: Yüksek ateş, sarılık, böbrek yetmezliği, kanlı ishal
   • Kirli su, fare idrarı ile bulaşır

Uygulama: Deri altına enjeksiyon

9-11 Hafta: KARMA AŞI (2. Doz - Tekrar)

İkinci doz ilk dozdan 3 hafta sonra yapılır.

12-14 Hafta: KARMA AŞI (3. Doz - Tekrar)

Üçüncü doz ikinci dozdan 3 hafta sonra yapılır. Köpeklerde karma aşı 3 doz şeklinde uygulanır.

12-14 Hafta: KUDUZ AŞI - ZORUNLU (Yasal)

Köpeklerde kuduz aşısı kedilerdeki gibi 3 aylıktan sonra yapılır.

ÖNEMLİ: Kuduz aşısı kuvvetli bir aşı olduğundan, 3 aylıktan küçük yavrulara yapılmaz.

Yasal Zorunluluk:

• Türkiye'de köpekler için kuduz aşısı zorunludur
• Mikroçip takılması zorunludur
• Aşısız ve çipsiz köpek sokağa çıkarılamaz
• Ceza: 2.500-5.000 TL arası idari para cezası

EKSTRA AŞILAR (İsteğe Bağlı - Non-Core)

Bordetella / KC (Kennel Cough) Aşısı:

• Köpek boğmacası / köpek öksürüğü
• Özellikle köpek pansiyonlarında, eğitim okullarında, köpek parklarında zorunlu tutulur
• Uygulama: Enjeksiyon veya nazal (buruna damla)
• Enjeksiyon şeklinde yapılırsa 3 hafta sonra tekrarlanır
• Nazal yapılırsa tek doz yeterli

Koronavirüs Aşısı:

• Köpeklerde gastroenterite (mide-bağırsak enfeksiyonu) neden olur
• Belirtiler: İshal (bazen kanlı), kusma, iştahsızlık
• Genellikle ölümcül değil ama yavru köpekler için riskli
• Veteriner önerisiyle yapılır

Lyme Aşısı (Borrelia):

• Kene ısırığıyla geçen bakteriyel hastalık
• Belirtiler: Eklem şişlikleri, topallama, ateş, halsizlik
• Kene yoğun bölgelerde önerilir
• İlk doz: 12 hafta, 2. doz: 2-4 hafta sonra

Canine Influenza (Köpek Gribi):

• H3N8 ve H3N2 virüsleri
• Belirtiler: Öksürük, ateş, burun akıntısı
• Amerika ve Asya'da yaygın, Türkiye'de nadir
• Yurtdışına çıkacak köpekler için önerilir

YETİŞKİN KÖPEK AŞI TAKVİMİ (1 Yaş ve Üzeri)

Köpekler 18 aylıktan sonra yetişkin sayılır. Yetişkinlikte aşılar yıllık olarak tekrarlanır.

Her Yıl Yapılması Gereken Aşılar:

Karma Aşı (DHPPiL) - Yıllık:

• Her yıl bir kez
• Bazı ülkelerde 3 yılda bir yeterli olsa da, Türkiye'de yıllık önerilir

Kuduz Aşısı - Yıllık (Zorunlu):

• Her yıl bir kez yasal zorunluluk

Bordetella / KC Aşısı - Yıllık:

• Dışarı çıkan, diğer köpeklerle temas eden köpekler için
• Pansiyon, eğitim, sosyalleşme alanlarına girecekse zorunlu

Her 2-3 Ayda Bir: Parazit İlaçlaması

Aktif Köpekler (park, bahçe): Ayda bir Daha az aktif köpekler: 2-3 ayda bir

AŞI TAKVİMİNE UYULMAMASI DURUMLARI

Aşı Gecikirse Ne Olur?

Yavrularda Gecikme:

• Bağışıklık penceresi kaçırılır (maternal antikorlar azalır, aşı yapılmaz = savunmasız)
• Ölümcül hastalıklara yakalanma riski çok yüksek
• Parvovirus, distemper gibi hastalıklar yavru köpek ve kedilerde hızla öldürücü

Yetişkinlerde Gecikme:

• 1-2 ay gecikme: Bağışıklık hala korunuyor olabilir, hemen yaptırın
• 6+ ay gecikme: Bağışıklık düşmüş olabilir, veteriner hekim bazı aşıları baştan başlatabilir
• Özellikle kuduz aşısı gecikirse yasal sorun ve hastalık riski

Gecikme Yaşandığında:

1. Hemen veteriner hekime danışın
2. Aşı programını güncelleyin
3. Hayvanı risk ortamlarından uzak tutun
4. Bazı aşılar (karma, lösemi) yeniden 2 doz başlatılabilir
5. 
   

AŞI SONRASI YAN ETKİLER ve DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Aşılar genel olarak güvenlidir, ancak nadir durumlarda yan etkiler görülebilir.

Normal Yan Etkiler (Hafif ve Geçici):

İlk 24-48 Saat:

• Enjeksiyon bölgesinde hafif şişlik, hassasiyet
• Hafif ateş (38.5-39.5°C arası normaldir)
• Halsizlik, uyuşukluk
• Azalmış iştah
• Hafif öksürük (nazal KC aşısı sonrası)

Ne Yapmalı?

• Hayvanı dinlendirin, zorlamayın
• Bol su verin
• Şişlik bölgesine soğuk kompres (5-10 dakika)
• 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer

Acil Müdahale Gerektiren Ciddi Yan Etkiler (Nadir):

Alerjik Reaksiyon (Anafilaksi):

• Yüzdeki şişlik (özellikle göz çevresi, dudaklar)
• Kaşıntı, kızarıklık
• Nefes almada zorluk, hırıltı
• Kusma, ishal
• Çökme, bayılma

⚠️ ACİL VETERÄ°NER GEREKTİRİR! Genellikle aşıdan sonraki ilk 15-30 dakikada görülür. Bu yüzden aşıdan sonra 20-30 dakika klinikte beklemek önemlidir.

Aşı Bölgesinde Tümör (Feline Injection-Site Sarcoma - Kedilerde):

• Çok nadir (1/10,000 - 1/30,000)
• Aşı bölgesinde 3 aydan uzun süren şişlik
• Veteriner kontrolü şart
• 
  

AŞI YAPILMAMASI GEREKEN DURUMLAR

Bazı durumlarda aşı yapmak hayvanınıza zarar verebilir:

❌ Aşı Yapılmaz:

1. Hasta Hayvanlar: Ateş, ishal, kusma, enfeksiyon
2. Hamile Hayvanlar: Özellikle karma aşı hamilelikte tehlikelidir (prospektüste belirtilmedikçe)
3. Emziren Hayvanlar: İlk 2 hafta yapılmaz
4. Ameliyat Sonrası: En az 2 hafta bekleyin
5. Zayıf/Kötü Beslenme: Önce beslenme düzeltilmeli
6. 45 Günden Küçük Yavrular: Anne sütü antikorları aşıyı etkisiz kılar
7. İmmünsupresif İlaç Kullananlar: Kortikosteroid, kemoterapi alan hayvanlar
8. Daha Önce Ciddi Alerjik Reaksiyon Geçirenler: Alternatifler değerlendirilmeli

✅ Aşıdan Önce:

• Genel muayene yapılmalı
• Ateş ölçülmeli (Kedi: 38-39.5°C, Köpek: 38-39.2°C normal)
• Parazit kontrolü yapılmalı
• Hayvan tok değil, açlık/dinlenmiş olmalı

AŞI SONRASI DİKKAT EDİLECEKLER

İlk 24-48 Saat:

✅ Yapılması Gerekenler:

• Hayvanı rahat, stressiz ortamda tutun
• Bol su verin
• Hafif, sindirilmesi kolay yemekler
• Enjeksiyon bölgesini gözlemleyin
• Dinlenmeye bırakın, oyun oynamayın

❌ Yapılmaması Gerekenler:

• Yıkamayın (en az 1 hafta)
• Dışarı çıkarmayın (aşı programı bitene kadar)
• Diğer hayvanlarla temas ettirmeyin
• Yorucu aktivitelerden kaçının
• Aşırı soğuk veya sıcağa maruz bırakmayın

Aşı Programı Bitene Kadar (16 Haftalık Olana Kadar):

Yavru Köpek/Kedi:

• Sokağa çıkarmayın (taşıma kabında veya kucakta olsa bile risk var)
• Diğer aşısız hayvanlarla temas ettirmeyin
• Veteriner kontrolü dışında evde tutun
• Kirli ortamlardan uzak tutun

Neden? Aşı programı tamamlanmadan bağışıklık tam oluşmamıştır. Dışarıda parvovirus, distemper gibi virüsler aylarca yaşar ve yavru hayvanlar çok hassastır.

AŞI KARNESİ ve YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERin ÖNEMA

Aşı Karnesi Nedir?

Hayvanınızın tüm aşı kayıtlarının tutulduğu resmi belgedir. İçinde şunlar bulunur:

• Hayvan bilgileri (isim, tür, ırk, yaş, mikroçip numarası)
• Yapılan aşılar ve tarihleri
• Veteriner hekim mühür ve imzası
• Sonraki aşı randevu tarihleri
• Sağlık notları

Aşı Karnesi Neden Önemli?

✅ Yasal Zorunluluk:

• Kuduz aşısı belgesi zorunlu
• Kontrolde ibraz edilmeli
• Olmadığında idari para cezası

✅ Seyahat İçin Gerekli:

• Uçakla, otobüsle seyahat
• Yurtdışına çıkış
• Pet oteller, pansiyonlar

✅ Acil Durumlarda:

• Başka veterinere gittiğinizde aşı geçmişi
• Hayvan ısırırsa kuduz aşısı kontrolü
• Tedavi planlaması

Mikroçip Zorunluluğu

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu gereği, tüm kedi ve köpeklere mikroçip takılması zorunludur.

Mikroçip:

• 15 haneli benzersiz numara
• Boyun bölgesine enjekte edilir
• Ağrısız ve kalıcıdır
• Kaybolma durumunda sahip bulunur
• Aşı kayıtları çipe bağlanır

Yasal Durum:

• Çip takmayan sahiplere 2023 itibariyle 2.500-5.000 TL ceza
• Belediyeler ücretsiz çip takımı yapıyor
• 
  

SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

S1: Aşılar kesinlikle zorunlu mu? Aşı olmadan köpek veya kedi besleyebilir miyim?

C1: Bazı aşılar yasal zorunluluk, bazıları ise tıbbi öneri. Kuduz aşısı Türkiye'de hem köpekler hem kediler için YASAL ZORUNLULUKTUR. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu gereği, kuduz aşısı olmayan ve mikroçip takılmamış hayvan beslemek yasal değildir ve idari para cezası gerektirir. Kuduz dışındaki aşılar yasal olarak zorunlu olmasa da, veteriner hekimlik açısından şiddetle önerilir. Aşısız hayvanlar ölümcül hastalıklara açık kalır: Parvovirus ve distemper köpeklerde, panleukopeni kedilerde %90'a varan ölüm oranına sahiptir. Ayrıca aşısız hayvanınız hasta olursa tedavi maliyetleri aşıdan çok daha pahalıdır. Unutmayın: Aşısız bir hayvan sokağa çıkarılamaz, pansiyon, eğitim merkezi gibi yerlere kabul edilmez.

S2: Evde yaşayan, hiç dışarı çıkmayan kedime de aşı yapılmalı mı?

C2: Evet, mutlaka! Evde yaşayan kedilerin de aşılanması kritik önemde. Nedenler: (1) Kuduz aşısı yasal zorunluluktur, dışarı çıkıp çıkmadığına bakılmaz. (2) Virüsler ayakkabı, kıyafet, eşyalarla eve taşınabilir. Özellikle panleukopeni virüsü çevrede 1 yıl yaşar ve ayakkabı altında eve girebilir. (3) Acil durumda veterinere götürmek, balkon/pencere kazası, kaçma gibi durumlar her zaman olabilir. (4) Gelecekte dışarı çıkma ihtimali: Taşınma, yeni ev arkadaşı, seyahat gibi. Ancak evde yaşayan kedilerde bazı aşılar (örneğin lösemi) veteriner hekim değerlendirmesine göre atlanabilir. Ama karma aşı ve kuduz aşısı her kedi için zorunludur.

S3: Yavru köpeğim aşıları bitmeden sokağa çıkartabilir miyim?

C3: Kesinlikle hayır! Bu çok risklidir ve yavru köpeğinizin ölümüne neden olabilir. Yavru köpekler aşı programı tamamlanana kadar (genellikle 16 haftalık olana kadar) sokağa çıkarılmamalıdır. Neden? (1) Parvovirus: Toprakta, çimde 6-12 ay yaşar. Aşısız yavrunuz koklasa bile hasta olabilir. (2) Distemper: Havadan damlacık yoluyla bile bulaşabilir. (3) Bağışıklık henüz tam değil: 3 doz karma aşı tamamlanmadan tam koruma yoktur. İstisnalar: Veteriner kontrolü için taşıma kabında veya kucakta, yere indirmeden götürülebilir. Ama kesinlikle diğer köpeklerle, kirli zeminle temas ettirmeyin. Sosyalleşme için acele etmeyin - önce sağlık, sonra sosyalleşme! Aşılar bittikten 1 hafta sonra artık güvenle sokağa çıkabilirsiniz.

S4: Aşı fiyatları ne kadar? Aşılar pahalı mı?

C4: Aşı fiyatları klinikten kliniğe, şehirden şehire ve aşının türüne göre değişiklik gösterir. 2025 yılı ortalama fiyatlar (tahmini): Kediler için: Karma aşı: 300-600 TL, Kuduz aşı: 250-500 TL, Lösemi aşısı: 350-650 TL, Parazit ilacı: 150-400 TL. Köpekler için: Karma aşı: 400-800 TL (köpek büyüklüğüne göre), Kuduz aşı: 300-600 TL, KC aşısı: 300-500 TL, Parazit ilacı: 200-500 TL. Tam yavru aşı paketi (tüm aşılar + parazit + muayene) 1.500-3.000 TL arası olabilir. Pahalı mı? Aşılar, hayvanınızın sağlığına yapılan en önemli yatırımdır. Karşılaştırma yaparsak: Parvovirus tedavisi 5.000-15.000 TL, yoğun bakım, serum, ilaçlar dahil. Yavru köpeğin hayatta kalma şansı %50. Sonuç: Aşı yaptırmak, tedavi ettirmekten 10 kat daha ucuz ve güvenlidir. Not: Bazı belediyeler (İstanbul, Ankara, İzmir vb.) ücretsiz kuduz aşısı kampanyaları düzenler. Ayrıca evcil hayvan sigortaları aşı masraflarını karşılayabilir.

S5: Aşı sonrası köpeğim çok halsiz, bu normal mi? Ne zaman endişelenmeli?

C5: Aşı sonrası hafif halsizlik normaldir ve endişe etmeyin. Normal yan etkiler (24-48 saat): Halsizlik, uyku hali, azalmış iştah, enjeksiyon bölgesinde hafif şişlik, hafif ateş (39-39.5°C). Bu belirtiler 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer. Ne yapmalı? Hayvanınızı rahat bırakın, dinlendirin, bol su ve hafif yemek verin. Ne zaman endişelenmelisiniz? (Acil veteriner): (1) Şiddetli kusma ve ishal (özellikle kanlıysa), (2) Yüksek ateş (40°C üzeri), (3) Nefes almada zorluk, hırıltı, (4) Yüz şişmesi (özellikle gözler, dudaklar), (5) Aşırı kaşıntı, kızarıklık, (6) Çökme, bayılma, bilinç kaybı, (7) 48 saatten uzun süren halsizlik. İlk 15-30 dakikadaki alerjik reaksiyon riski nedeniyle, aşıdan sonra klinikte 20-30 dakika beklemek önemlidir. Evde belirtiler başlarsa hemen veterinere başvurun.

S6: Kedim hamileyken aşı yaptırabilir miyim?

C6: Hayır, kesinlikle hamile hayvanlara aşı yapılmaz! Aşılar, içlerindeki zayıflatılmış veya öldürülmüş virüs/bakteri parçacıkları nedeniyle hamilelerde çok risklidir. Riskler: (1) Düşük riski: Özellikle karma aşı hamilelikte düşüğe neden olabilir. (2) Yavruların gelişiminde sorunlar: Bazı aşılar yavruların bağışıklık sistemini etkileyebilir. (3) Anne için risk: Hamile hayvanların bağışıklık sistemi zayıf olduğundan, aşı komplikasyonları daha sık görülür. Ne yapmalı? (1) Hamilelik öncesi: Evcil hayvanınızı çiftleştirmeden önce mutlaka tüm aşılarını güncel hale getirin. Böylece anne hamileliği boyunca korunur ve yavruları da ilk haftalarda antikorlarla korur. (2) Hamilelik sırasında: Aşıyı erteleyin. Acil durum (örneğin kuduz riski) dışında hiçbir aşı yapılmaz. (3) Doğumdan sonra: Anne doğurduktan ve emzirmeyi bıraktıktan sonra (yaklaşık 6-8 hafta) aşılarını yaptırın. İstisna: Bazı aşı prospektüsleri hamilelikte güvenli olduğunu belirtebilir - bu durumda veteriner hekim onayıyla yapılabilir.

S7: Sokaktan sahiplendiğim yetişkin kedinin geçmişini bilmiyorum, aşı programı nasıl yapılır?

C7: Sokak kedileri veya geçmişi bilinmeyen yetişkin hayvanlar için özel bir protokol uygulanır. Adımlar: (1) İlk veteriner muayenesi: Genel sağlık kontrolü, yaş tahmini, parazit kontrolü. (2) Kan testleri (önerilen): FIV/FeLV testi (kediler için), kuduz taraması (mümkünse). (3) Aşı geçmişi varsayımı: Aşı karnesi yoksa, hiç aşılanmamış varsayılır. (4) Yeni aşı programı: Karma aşı 2 doz (3 hafta ara ile), Kuduz aşısı (tek doz), Lösemi aşısı 2 doz (isteğe bağlı). (5) Yıllık takip: Sonraki yıl aşılar tek doz olarak tekrarlanır. Önemli notlar: Yetişkin hayvanlarda yavru kadar yoğun program gerekmez. Genellikle 2 doz yeterlidir. Sokak kedileri/köpekleri risk altında olduğundan, tam aşı programı şarttır. İlk muayenede hastalık tespit edilirse, önce tedavi sonra aşı yapılır. İpucu: Sokak hayvanı sahiplendiyseniz, önce 2 hafta karantina (diğer hayvanlardan izole), ardından veteriner kontrolü ve aşılama yapın.

S8: Aşı yaptırdım ama köpeğim gene hasta oldu, aşılar işe yaramıyor mu?

C8: Bu durum birkaç nedenden kaynaklanabilir ve aşıların işe yaramadığı anlamına gelmez. Olası nedenler: (1) Aşı programı tamamlanmadan hastalanma: Özellikle yavrularda, 3 doz tamamlanmadan tam koruma yoktur. İlk dozdan sonra hastalanma mümkündür. (2) Bağışıklık oluşma süresi: Aşıdan sonra vücudun antikorları üretmesi 7-14 gün sürer. Bu süre içinde hastalanabilir. (3) Maternal antikor girişimi: Çok erken aşılanan (6 haftadan önce) yavruların anne sütünden gelen antikorları aşıyı nötralize edebilir. (4) Bireysel yanıt farklılığı: Bazı hayvanlar genetik veya sağlık nedeniyle aşıya zayıf yanıt verir (immünsupresyon). (5) Farklı soy/strain: Örneğin calicivirus'ün birçok alt türü var, aşı her türe koruma sağlamayabilir. (6) Başka bir hastalık: Hayvanınız aşıda olmayan farklı bir hastalığa yakalanmış olabilir. (7) Aşı saklama koşulları: Aşılar soğuk zincir gerektir. Yanlış saklanmış aşılar etkisiz olabilir. Ne yapmalı? Veteriner hekiminizle görüşün, hangi hastalık olduğunu belirleyin, aşı programını gözden geçirin. Aşıların %100 koruma sağlamadığını unutmayın - ama aşılanan hayvanlar hastalanırsa daha hafif geçirir ve ölüm riski çok düşer.

S9: Yaşlı köpeğime hala aşı yapılmalı mı?

C9: Evet, yaşlı hayvanlara da aşı yapılmalıdır! Ancak veteriner hekim değerlendirmesine göre bazı ayarlamalar yapılabilir. Neden yaşlılarda aşı önemli? (1) Bağışıklık sistemi zayıflar: Yaşlı hayvanlar gençlere göre daha hassastır. (2) Kronik hastalıklar: Kalp, böbrek hastalığı olan yaşlı hayvanlar enfeksiyonlara daha duyarlıdır. (3) Yasal zorunluluk: Kuduz aşısı yaşa bakılmaksızın zorunludur. Yaşlılarda özel yaklaşım: (1) Veteriner değerlendirmesi: İlk olarak tam kan testi, böbrek-karaciğer fonksiyonları, kalp kontrolü. (2) Aşı aralığı genişletilebilir: Bazı ülkelerde yaşlılara 3 yılda bir aşı yeterli görülür (ama Türkiye'de yıllık önerilir). (3) Titer testi: Kan testleriyle bağışıklık seviyesi ölçülür, yeterliyse aşı atlanabilir (pahalı bir test). (4) Riski değerlendirme: Evde yaşayan, başka hayvanla teması olmayan yaşlı kedi/köpekte lösemi/KC gibi aşılar atlanabilir. Sonuç: Yaşlı hayvanınız sağlıklıysa normal aşı programı devam etmeli. Ciddi sağlık sorunu varsa veterineriniz bireysel plan yapacaktır. Kesinlikle yapılmamalı: "Yaşlı, aşıya gerek yok" deyip aşıyı tamamen kesmek!

S10: Aşı kartını kaybettim, ne yapmalıyım? Aşılar tekrar mı yapılmalı?

C10: Aşı kartı kaybı sorun yaratabilir ama çözümü var. Adımlar: (1) Veteriner kliniğinize başvurun: Çoğu veteriner kliniği dijital kayıt tutar. Mikroçip numaranızla aşı geçmişinizi bulabilirler. Veterineriniz yeni bir aşı kartı düzenler. (2) Mikroçip kaydı kontrol edin: Türkiye'de Türkiye Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB) veya belediye sistemlerinde mikroçip ile aşı kayıtları tutulur. Belediyenizin veteriner hizmetleri ile iletişime geçin. (3) Aşı takvimi belirsizse: Eğer aşıların ne zaman yapıldığı hiç bilinmiyorsa ve kayıt bulunamıyorsa, veteriner hekim güvenlik için tek doz rapel (booster) aşı yapabilir. (4) Yeniden başlatmak gerekir mi? Hayır, genellikle gerekmez. Yetişkin hayvanda yıllık aşıyı beklemeden erken yapabilirsiniz veya tek rapel doz yeterli. Önleme: Aşı kartını fotoğraflayıp telefonunuzda ve bulutta (Google Drive, iCloud) saklayın. Ayrıca mikroçip numarasını kaydedin. Seyahat için aşı kartı şarttır, o yüzden asla kaybetmeyin! Not: Kuduz aşısı özellikle önemli - yasal belge gerektirir. Kuduz kartı kaybında kesinlikle yeniden aşı yaptırın ve yeni belge alın.

AŞI TAKVİMLERİ ÖZET TABLO

🐱 KEDİ AŞI TAKVİMİ - HIZLI BAKIŞ

🐶 KÖPEK AŞI TAKVİMİ - HIZLI BAKIŞ

SONUÇ: Aşılar Hayat Kurtarır!

Evcil dostlarımızın sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi için aşılama, vazgeçilmez bir sorumluluktur. Aşılar sadece bireysel koruma sağlamaz, toplum sağlığına da katkıda bulunur. Aşılı bir hayvan hem kendini hem de çevresindeki diğer hayvanları korur.

Hatırlamanız Gerekenler:

✅ Aşı takvimini takip edin - Veteriner hekiminizin önerdiği programa sadık kalın ✅ Kuduz aşısı zorunludur - Yasal yükümlülük ve hayati önem ✅ Yavru dönemde tam program - 3 doz karma aşı tamamlanmalı ✅ Yıllık takip - Yetişkin hayvanlarda her yıl aşılar tekrarlanmalı ✅ Aşı kartını saklayın - Yasal belge ve seyahat için gerekli ✅ Mikroçip zorunlu - Aşıyla birlikte mutlaka yaptırın ✅ Hasta hayvana aşı yapılmaz - Önce tedavi, sonra aşı ✅ Hamile hayvanlara aşı yapılmaz - Risk çok yüksek ✅ Aşı sonrası 24-48 saat dikkat - Yan etkiler için gözlem

Unutmayın: Aşı yaptırmak, tedavi ettirmekten her zaman daha ucuz, güvenli ve etkilidir. Evcil dostunuzun sağlığı sizin sorumluluğunuzdadır!